Moedertaal: Hoe en wat?

Op dinsdag 21 februari is het de Dag van de Moedertaal. Maar wat is een moedertaal eigenlijk? En welke taal spreek je met jouw kinderen wanneer Nederlands niet je moedertaal is?

Wat is een moedertaal?
Volgens de Van Dale is je moedertaal de taal van het land waar je bent geboren. In onze logopediepraktijk zie ik veel kinderen die in Nederland zijn geboren, maar voor wie Nederlands niet de eerste taal is. Bij deze kinderen beschouwen we de taal die zij als eerste van hun ouders leren als hun moedertaal. De taal van je ‘roots’.

Mag ik jullie voorstellen aan Aysel en Patrick. Aysel is geboren in Turkije, maar woont sinds haar 8e in Nederland. Ze spreekt goed Turks en Nederlands. Ze is getrouwd met Patrick. Patrick is geboren in Nederland. Hij spreekt alleen Nederlands. Aysel en Patrick verwachten hun eerste kindje. Ze vinden het belangrijk dat hun kindje Turks en Nederlands leert. Nederlands vinden ze belangrijk omdat het gezin hier woont en werkt. Turks vinden ze belangrijk omdat veel familieleden van Aysel in Turkije wonen en alleen Turks spreken. Ze vragen zich af hoe ze dit het beste kunnen aanpakken.

Aysel en Patrick zijn niet de enige ouders die zich afvragen hoe zij meerdere talen een plaats kunnen geven binnen hun gezin. Om al deze ouders op weg te helpen, leg ik graag uit hoe je dit kunt doen.
Er zijn 5 bekende manieren om meerdere talen binnen het gezin een plaats te geven.

1. De eerste zin telt
De taal waarin het gesprek begint, is de taal die het hele gesprek wordt gebruikt.
Wanneer je deze strategie wilt gebruiken, is het belangrijk dat ouders beide talen goed spreken.

2. 1 situatie, 1 taal
Je kunt ervoor kiezen om de taal af te stemmen op de situatie. Zo kun je afspreken thuis de ene taal te spreken en buiten het huis de andere taal. Bij opa en oma de ene taal, bij oom en tante de andere taal. Een consequente aanpak helpt hierbij. Ook voor het uitvoeren van deze strategie is het belangrijk dat ouders beide talen goed spreken.

3. 1 ouder, 1 taal
Beide ouders spreken hun eigen moedertaal met hun kind. Deze strategie kun je goed gebruiken wanneer elke ouder een andere taal vloeiend spreekt.

4. Moedertaal thuis
Volgens deze strategie wordt binnen het gezin altijd in de moedertaal gesproken. In gezinnen waarin beide ouders zich niet goed kunnen uitdrukken in het Nederlands kun je deze strategie gebruiken. Het Nederlands zal je kind dan gaan leren zodra hij of zij naar een kinderdagverblijf, peuterspeelzaal of basisschool gaat.

Deze strategie wordt weleens afgeraden, omdat het een negatief effect zou hebben op de taalontwikkeling. Die uitspraak klopt niet. Kinderen kunnen gemakkelijk meerdere talen leren. Zowel tegelijk als na elkaar. Een goede basis hierbij is belangrijk. Het is makkelijker om een tweede taal te leren, wanneer de eerste taal goed is aangeleerd.
Als je deze strategie gebruikt, begint je kind inderdaad met een achterstand met het leren van het Nederlands. Als de moedertaal goed ontwikkeld is, zal het Nederlands waarschijnlijk ook geen problemen opleveren.
Als je merkt dat de moedertaal ook niet goed ontwikkelt, dan is het wel belangrijk om op tijd hulp te zoeken.

5. Mixen
De laatste strategie is mixen. De ouders gebruiken de talen door elkaar heen tijdens een gesprek en soms zelfs binnen een zin. Voor ouders die zelf meertalig zijn opgegroeid, gebeurt dit eigenlijk vanzelf. Lang werd gedacht dat deze strategie erg verwarrend zou zijn voor kinderen en dat beide talen daardoor minder goed zouden ontwikkelen, maar dat blijkt niet zo te zijn. Uit recent onderzoek is juist gebleken dat kinderen die meerdere talen door elkaar kunnen spreken, juist een goede taalontwikkeling hebben. Om dit te kunnen doen, moet een kind de grammaticale regels van twee talen kennen en door elkaar kunnen gebruiken.

Terug naar Aysel en Patrick. De moedertaal van Aysel is Turks. De moedertaal van Patrick is Nederlands. Beide ouders spreken dus een andere taal vloeiend. Ik adviseer altijd om die taal met je kind te spreken die jij het beste spreekt en waar jij je het fijnst bij voelt. Op basis van deze informatie zou ik adviseren om als eerste de strategie ‘1 ouder, 1 taal’ te gaan proberen.

Wil jij ook tips over hoe jullie meerdere talen in jullie gezin kunnen gebruiken? Stel ze gerust. Mijn collega’s en ik helpen jullie graag om een strategie te vinden die bij jullie gezin en jullie moedertalen past.